Wrzeciono od A do Z

Osiedle Wrzeciono, odizolowane nieco od dzielnicy i reszty miasta, nie wytworzyło może swojego własnego języka, czy slangu, ale w zasobie leksykalnym jego mieszkańców, bez trudu odnajdziemy szereg słów odnoszących się do lokalnego "obrazu świata". Wraz z dynamicznymi przemianami zachodzącymi w przestrzeni osiedla, nazewnictwo to znika w bardzo szybkim tempie, jedne pojęcia wychodzą z użycia, pojawiają się nowe. Warto to wszystko spisać, bo jakby nie było, to także część naszej wspólnej, lokalnej mikrohistorii.

A

AGORA — największy sklep samoobsługowy na osiedlu, znajdujący się na ulicy Przy Agorze 15; także nazwa byłego → HOTELU.

B

BALKONIK — pieszczotliwa nazwa południowej części (przy sklepie spożywczo-monopolowym) nieistniejącego już pawilonu handlowego → PO SCHODKACH przy ulicy Kasprowicza 68; miejsce spotkań lokalnych żulików i "handlarzy" z pobliskiego → WOLUMENU.

BOCHENEK — potoczna nazwa górki w Lesie Bielańskim, ulubionego miejsca jazdy na sankach dzieci z Wrzeciona; nazwa wywodzi się nie od kształtu wzniesienia, jak potocznie się sądzi, ale od przedwojennej drewnianej karczmy rodziny Bochenków (stojącej nieopodal Kolegium Księży Marianów), która zimą pełniła funkcję bazy wypadowej dla narciarzy.

C

CZARNA RĘKA — tajemnicza, nieludzka postać, która grasowała w latach 70. ubiegłego wieku także w piwnicach osiedla Wrzeciono (m. in. w bloku przy ul. Wrzeciono 42) i budziła szczególną grozę zwłaszcza wśród najmłodszych mieszkańców; zdaniem niektórych postać ta czyniła wiele niegodziwości: kradła, niszczyła sprzęty, a nawet porywała dzieci i mordowała pijaków; wedle niepotwierdzonej legendy spotkanie oko w oko skutkowało uduszeniem wszystkich członków rodziny podczas najbliższej nocy; szczytem podwórkowej odwagi, graniczącym z szaleństwem, było zejście do piwnicy samemu; wspólne eskapady kończyły się zazwyczaj chaotyczną, zbiorową ucieczką w popłochu tuż po przestąpieniu progu piwnicy.

D

DEBILOT — potoczna nazwa 39 LO im. Ludowego Lotnictwa Polskiego z siedzibą przy ul. Lindego 20; termin ten jest parafrazą skrótu DWLot (Dowództwo Wojsk Lotniczych było fundatorem obiektu, zwącego się początkowo Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym); absolwentem szkoły był m.in. śp. Prezydent RP Lech Kaczyński (matura 1967); w 2009 szkoła została przeniesiona na Stare Bielany (ul. Zuga).

F

FABRYCZKA — nazwa okresowej wytwórni wielkiej płyty, zlokalizowanej mniej więcej w miejscu późniejszego → HOTELU; w skład fabryki wchodziła ceglana hala produkcyjna i specjalna hala balonowa umocowana bezpośrednio na ziemi; obiekt zliwkidowano około 1975 roku, po zakończeniu większych prac budowlanych na osiedlu.

H

HOTEL — były hotel robotniczy przy ulicy Szegedyńskiej 13A, w 2006 wykupiony przez miasto i zamieniony na mieszkania komunalne.

HUTNIK — nazwa nieistniejącego już baru (pijalni piwa) w pawilonie rozebranym pod apartamentowiec Marvipolu na ulicy Przy Agorze 28; lokal cieszył się sławą wyjątkowej "mordowni" także poza granicami osiedla.

HYDRANT — popularne miejsce spotkań młodzieży, nieopodal bloku na ulicy Przy Agorze 10 [to hasło trzeba doprecyzować].

J

JAJO — owalny asfaltowy plac zamknięty wysokimi budynkami przy ulicy Wrzeciono 28, 30, 32, 34, 36 i Przy Agorze 8, 10; obecnie tereny zielone i największy plac zabaw na osiedlu; również potoczne określenie pętli ulic Wrzeciono i Szegedyńskiej do czasu likwidacji jednostki wojskowej i wytyczenia drugiego wylotu ulicy Wrzeciono na Lindego; popularne miejsce wyścigów rowerowych okolicznych dzieci.

JEDNOSTKA — teren wojskowy przy ulicy Marymonckiej, po roku 1989 sprzedany i stopniowo zabudowany budynkami mieszkalnymi

JORDANEK — plac zabaw w centrum osiedla założony w roku 1974, ze sztucznie usypaną górką, sceną z desek, urządzeniami sportowymi oraz słynną → RAKIETĄ; w 1982 powołano tu do życia Ognisko Pracy Pozaszkolnej w parterowym budynku postawionym w ramach czynu społecznego przez pracowników Huty Warszawa; w 2006 roku oddano do użytku nowy pawilon, w 2009 OPP zmieniło nazwę na Bielańskie Centrum Edukacji Kulturalnej.

O

OKRĄGLAK — pawilon handlowo-usługowy przy ulicy Wrzeciono 41; mieściła się tu poczta, sklepy oraz magiel.

N

NA DOŁKU — nieistniejący pawilon sklepowy przy ulicy Wrzeciono 33; w jego miejscu w 2002 roku wybudowany został apartamentowiec "Dom Pod Klonem".

NA GÓRCE — potoczna nazwa zespołu pawilonów handlowo-usługowych przy ulicy Wrzeciono 48; po remoncie w roku 2000 przeniesiono tu Pocztę z → OKRĄGLAKA.

P

PEKIN — potoczna, deprecjonująca nazwa niektórych bloków Wrzeciona, niekiedy odnoszona do poszczególnych ulic, a nawet całego osiedla; najczęściej mianem tym określa się rejon wyznaczony ulicami Marymoncką, Przy Agorze, Wrzeciono i Dorycką.

PO SCHODKACH — potoczna nazwa nieistniejącego już pawilonu handlowego przy ulicy Kasprowicza 68, rozebranego w 2008 pod budowę apartamentowaca Mariposa; charakterystycznym miejscem tej budowli był → BALKONIK.

POLANKA — niezagospodarowana przestrzeń między przychodnią a ulicą Przy Agorze, miejsce w którym rozbijało się wesołe miasteczko; obecnie całkowicie zabudowana (kościół, sklep WSS Społem, osiedle Przy Agorze).

PRZYCHAREK — popularna zabawa wrzeciońskiej (i nie tylko) młodzieży lat 80-tych, polegająca na przylepieniu zapalonej zapałki do sufitu klatki schodowej.

R

RAKIETA — metalowa konstrukcja ustawiona na niewielkim nasypie w → JORDANKU; wykonali ją uczniowie Technikum Mechaniczno-Hutniczego z Zespołu Szkół Zawodowych przy ul. Pstrowskiego 3 jako pracę dyplomową; zdemontowana około 1989 roku ze względu na zagrożenie zdrowia bawiących się na niej dzieci.

S

SAMOLOT — pomnik (ustawiony na cokole LIM-5, od 1993 zamieniony na model LIM-6bis) na terenie → DEBILOTU; uczniowska legenda głosiła, że samolot odleci, kiedy szkołę ukończy pierwsza dziewica, w 2009 pomnik zlikwidowano.

Samolot około 1965. Fot. udostępnił Romuald Łagun

STRZELNICA — drewniana, całoroczna budka usytuowana nieopodal wejścia na teren → FABRYCZKI [być może była to ta sama budka, która kiedyś funkcjonowała w pobliżu wejścia do Parku Kultury]

T

TRUPIARNIA — nieczynna kotłownia Szpitala Bielańskiego, na terenie Lasu Lindego; według legendy popularnej wśród mieszkańców Wrzeciona, palono tam amputowane kończyny a nawet zwłoki zmarłych w szpitalu pacjentów.

W

WOLUMEN — targowisko po wawrzyszewskiej stronie ul. Kasprowicza; w latach 80-tych odbywał się tu Jarmark Perski, na którym handlowano przede wszystkim książkami i płytami winylowymi; obecnie we wtorki i piątki odbywa się tu handel płodami rolnymi, a w niedzielę organizowana jest giełda elektroniczna.

WRZECIONO — nazwa nieistniejącej już kawiarni, usytuowanej w pawilonie sklepowym Społem (obecnie Top Market) na ulicy Przy Agorze 22; na wykrojonej z przestrzeni sklepu powierzchni, odgrodzonej niewielką ścianką, ustawionych było kilka stolików; klientów obsługiwała bufetowa zza lady; podstawowy asortyment stanowiły: kawa, herbata, ciastka i wino; na osiedlu funkcjonował bliźniaczy lokal o nazwie → ZAGAJNIK

Z

ZAGAJNIK — nazwa nieistniejącej już kawiarni, usytuowanej w pawilonie sklepowym Społem (obecnie mieści się tu studio fotograficzne ARTIFEKT Mirosława Malczewskiego na tyłach sklepu Top Market) na ulicy Przy Agorze 1a; na wykrojonej z przestrzeni sklepu powierzchni, odgrodzonej niewielką ścianką, ustawionych było kilka stolików, wystrój — zgodnie z nazwą lokalu był zrobiony w żywym drewnie; klientów obsługiwała bufetowa zza lady; podstawowy asortyment stanowiły: kawa, herbata, ciastka i wino; na osiedlu funkcjonował bliźniaczy lokal o nazwie → WRZECIONO

ZAPAŁKI — potoczna nazwa zespołu budynków przy ulicy Lindego (12,14,14A,16,18) o charakterystycznym kształcie kostek; nazwa powstała poprzez skojarzenie z pudełkiem zapałek; wtórnie odnoszona także do podobnych bloków przy ulicy Wrzeciono (55, 55A, 57, 57A).


Uwaga! Powyższa lista nie jest zamknięta, a hasła ostatecznie zredagowane. Wszelkie propozycje i uwagi ze strony byłych i obecnych mieszkańców osiedla mile widziane.

e.

PS. Serdecznie podziękowania dla:
- Krzysztofa Wincenciaka, za cierpliwość w odpowiadaniu na moje upierdliwe pytania.
- Sylwka Oniśka, za wszystkie ciepłe słowa, uściślenia i propozycje nowych haseł.
- Darka Jukiela, za wszystkie szczegóły dotyczące wystroju knajp :) i inne celne uwagi.
- Rafała Krupy, za propozycję nowego hasła ;)